“Τόσο δύσκολο, μα τόσο δύσκολο ν’ αφήσεις την εποχή σου να σε σφραγίσει, χωρίς να σε παραχαράξει.” – Οδυσσέας Ελύτης
Το απόφθεγμα του Οδυσσέα Ελύτη συνοψίζει έναν διαρκή αγώνα: την προσπάθεια του ανθρώπου να διατηρήσει την ταυτότητά του μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς…
Η ευρύτερη έννοια της εποχής
Η έννοια της “εποχής” δεν περιορίζεται σε ένα απλό χρονικό πλαίσιο. Αντιθέτως, αποκτά πολυσήμαντο χαρακτήρα και σχετίζεται τόσο με τις κοινωνικές αλλαγές όσο και με τις πνευματικές και πολιτισμικές επιρροές που διαμορφώνουν την ταυτότητα του ανθρώπου.
Η “σφραγίδα”
Η “σφραγίδα” της εποχής υποδηλώνει την επίδραση που έχει το πολιτισμικό, κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο στη διαμόρφωση του ανθρώπου. Ωστόσο, η σφραγίδα αυτή μπορεί να οδηγήσει είτε στη δημιουργία είτε στην αλλοίωση. Ο Ελύτης μας προτρέπει να αναρωτηθούμε:
- Πώς μπορούμε να δεχτούμε τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της εποχής μας, χωρίς να απολέσουμε την προσωπική μας ταυτότητα;
- Ποια είναι η γραμμή ανάμεσα στην αποδοχή και την παραχάραξη;
Η “παραχάραξη” ως κίνδυνος
Ζούμε στην εποχή της…πολιτικής ορθότητας, η οποία αν και αρχικά σχεδιάστηκε για να προάγει τον σεβασμό και την αποδοχή της διαφορετικότητας (δεν είμαι τόσο βέβαιος για αυτό πια), συχνά μπορεί να παρεκκλίνει σε έναν περιοριστικό λόγο που επιβάλλει σιωπή ή αυτολογοκρισία. Αυτό ενδέχεται να εμποδίζει τον ελεύθερο διάλογο, καθώς οι άνθρωποι φοβούνται μήπως προσβάλουν ή στοχοποιηθούν για τις απόψεις τους, ακόμα κι αν αυτές δεν είναι κακόβουλες. Παράλληλα, μπορεί να δημιουργήσει ένα περιβάλλον όπου η υπερβολική προσοχή στη “σωστή” έκφραση υπονομεύει την ουσία και την αληθινή πρόθεση πίσω από τα λόγια ή τις πράξεις. Έτσι, σε ορισμένες περιπτώσεις, η πολιτική ορθότητα καταλήγει να λειτουργεί ως μέσο κοινωνικής πίεσης αντί για εργαλείο ενσωμάτωσης και δικαιοσύνης, απομακρύνοντας μας από την αυθεντική επικοινωνία και τη σύνθεση διαφορετικών απόψεων.
Με αυτά τα δεδομένα, το απόφθεγμα του Ελύτη γίνεται πιο επίκαιρο από ποτέ. Πράγματι, είναι τόσο δύσκολο, μα τόσο δύσκολο να διακρίνουμε και να κρατήσουμε τα θετικά της εποχής μας και παράλληλα να παραμείνουμε αυθεντικοί…