“Τι είναι η τέχνη; Πορνεία.” – Charles Baudelaire
Το απόφθεγμα του Charles Baudelaire, «Τι είναι η τέχνη; Πορνεία», εκφράζει μια βαθιά κριτική αντίληψη για τη φύση της τέχνης και τη σχέση της με την κοινωνία και την εμπορευματοποίηση. Ο σπουδαίος ποιητής δεν καταδικάζει την τέχνη, αλλά προσπαθεί να αναδείξει τις αντιφάσεις της και να προβληματίσει σχετικά με την αξία και την αυθεντικότητα της καλλιτεχνικής έκφρασης σε έναν εμπορευματοποιημένο κόσμο.
Μπωντλαίρ: Ένας από τους καταραμένους ποιητές
Για να κατανοήσουμε το νόημα του αποφθέγματος, πρέπει να γνωρίζουμε λίγα πράγματα για τον συγγραφέα του. Ο Charles Baudelaire συγκαταλέγεται στους λεγόμενους… «καταραμένους ποιητές» (στα γαλλικά poètes maudits). Ο συγκεκριμένος όρος αναφέρεται σε μια ομάδα ποιητών, κυρίως του 19ου αιώνα, οι οποίοι έζησαν έξω από τα κοινωνικά πρότυπα της εποχής τους και συχνά βίωσαν απομόνωση, φτώχεια και κατακραυγή. Ο όρος αποδίδεται στον Paul Verlaine, ο οποίος τον χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το 1884.
Οι καταραμένοι ποιητές χαρακτηρίζονται από τη ρήξη με τις παραδοσιακές αξίες, την ενασχόλησή τους με σκοτεινά ή απαγορευμένα θέματα (όπως ο θάνατος, η παρακμή, η τρέλα και η πνευματική εξάντληση) και τη συχνή χρήση ακραίων λογοτεχνικών εκφράσεων. Το έργο τους συχνά δεν αναγνωρίστηκε κατά τη διάρκεια της ζωής τους, ενώ πολλοί πέθαναν νέοι, μέσα σε συνθήκες εξαθλίωσης (όπως και ο Μπωντλαίρ, ο οποίος πέθανε σε ηλικία 46 ετών και ενώ είχε πάθει αφασία και σύφιλη).
Ερμηνεία 1: Πουλάει τον εαυτό της
Με τη φράση αυτή, πιθανότατα εννοεί ότι η τέχνη, σε πολλές περιπτώσεις, «πουλάει» τον εαυτό της για να ικανοποιήσει το κοινό ή τις απαιτήσεις της αγοράς, προδίδοντας έτσι την αυθεντικότητα και την καθαρότητα της δημιουργίας.
Η λέξη «πορνεία» εδώ λειτουργεί μεταφορικά, υπονοώντας ότι η τέχνη μπορεί να εξαναγκαστεί να προσαρμοστεί στα γούστα των μαζών ή των πλουσίων, χάνοντας την ανεξαρτησία και την πνευματική της ελευθερία.
Ερμηνεία 2: Η έκθεση
Από την άλλη πλευρά, το απόφθεγμα μπορεί να αντανακλά την εσωτερική πάλη του καλλιτέχνη, που συχνά αναγκάζεται να «εκθέτει» τα βαθύτερα συναισθήματα και τις ιδέες του προς κατανάλωση, αισθανόμενος πως θυσιάζει ένα κομμάτι του εαυτού του.