Τι θα πει ευτυχία; Να ζεις όλες τις δυστυχίες. Τι θα πει φως; Να κοιτάς με αθόλωτο μάτι όλα τα σκοτάδια – Νίκος Καζαντζάκης
Το απόφθεγμα «Τι θα πει ευτυχία; Να ζεις όλες τις δυστυχίες. Τι θα πει φως; Να κοιτάς με αθόλωτο μάτι όλα τα σκοτάδια.» προέρχεται από το βιβλίο του «Ασκητική», έργο που αποτελεί πυρήνα της φιλοσοφικής του αναζήτησης και συμπυκνώνει την προσπάθεια του ανθρώπου να βρει νόημα στη ζωή και να αντιμετωπίσει τις πιο σκληρές προκλήσεις της ανθρώπινης ύπαρξης.
Η αντίληψη της ευτυχίας κατά τον Καζαντζάκη
Η λέξη «ευτυχία» για τον Καζαντζάκη δεν σημαίνει την απουσία προβλημάτων ή τη συνεχή ευχαρίστηση. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η αληθινή ευτυχία προκύπτει μέσα από την απόλυτη αποδοχή των δυσκολιών, των πόνων και των αδυναμιών της ζωής. Η ρήση «να ζεις όλες τις δυστυχίες» δεν είναι μια παθητική αποδοχή του πόνου, αλλά μια ενεργή στάση απέναντι στις αντιξοότητες. Ο άνθρωπος οφείλει να ζει στο έπακρο στις εμπειρίες του, χωρίς να τις αποφεύγει, για να μπορέσει να ωριμάσει πνευματικά και να βιώσει την ουσιαστική πληρότητα.
Η ζωή, όπως την αντιλαμβάνεται, είναι ένας συνεχής αγώνας γεμάτος εμπόδια και αποτυχίες, αλλά μέσα από αυτόν τον αγώνα ο άνθρωπος γίνεται πιο δυνατός και αποκτά επίγνωση του εαυτού του. Η ευτυχία, λοιπόν, δεν είναι το τελικό αποτέλεσμα αλλά το ίδιο το ταξίδι.
Η αντίληψη του φωτός και του σκότους
Το δεύτερο μέρος του αποφθέγματος, «Τι θα πει φως; Να κοιτάς με αθόλωτο μάτι όλα τα σκοτάδια.», επεκτείνει τη φιλοσοφία του Καζαντζάκη στην αντίληψη του φωτός και του σκοταδιού. Το φως, σύμβολο της αλήθειας, της επίγνωσης και της πνευματικής ανύψωσης, αντιπαραβάλλεται με το σκοτάδι, που αντιπροσωπεύει τις δυσκολίες, τον πόνο και τις ηθικές προκλήσεις που συναντά ο άνθρωπος στη ζωή του.
Ο Καζαντζάκης τονίζει ότι ο αληθινά γενναίος άνθρωπος δεν αποφεύγει το σκοτάδι. Το «αθόλωτο μάτι» είναι η διαυγής ματιά που διαπερνά το πέπλο της πλάνης, των φόβων και της αμφιβολίας, καταδεικνύοντας ότι ο δρόμος προς την αυτογνωσία περνά μέσα από την αναγνώριση και την αποδοχή των δυσκολιών. Μόνο μέσα από τη σύγκρουση με το σκοτάδι μπορούμε να φτάσουμε στο φως.
Σύγχρονη ανάλυση και επίκαιρο μήνυμα
Το μήνυμα του αποφθέγματος παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο στη σύγχρονη εποχή. Σε μια κοινωνία που όλοι θέλουν να δείχνουν στα social media τι τέλεια που περνάνε και η ευτυχία παρουσιάζεται ως κάτι εύκολο που μπορούμε να βρούμε ακόμα και στα υλικά αγαθά, η φιλοσοφία του αγαπημένου μου κύριου Νίκου έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι η πραγματική ευτυχία είναι συνυφασμένη με την αποδοχή της ανθρώπινης φύσης μας. Το να ζούμε όλες τις δυστυχίες και να κοιτάμε τα σκοτάδια με θάρρος δεν είναι μια ήττα, αλλά μια πράξη αυτογνωσίας και δύναμης.