Ο σκοπός της επιστήμης δεν είναι να ανοίξει την πόρτα στην άπειρη σοφία, αλλά να θέσει κάποια όρια στα άπειρα σφάλματα – Bertolt Brecht
Το απόφθεγμα του Bertolt Brecht, “Ο σκοπός της επιστήμης δεν είναι να ανοίξει την πόρτα στην άπειρη σοφία, αλλά να θέσει κάποια όρια στα άπειρα σφάλματα,” αναδεικνύει έναν πρακτικό και ίσως πιο ταπεινό στόχο της επιστημονικής γνώσης. Ενώ η επιστήμη συχνά θεωρείται ο δρόμος προς τη γνώση και την κατανόηση του κόσμου, ο Γερμανός ποιητής και σκηνοθέτης μας υπενθυμίζει ότι η επιστήμη έχει περιορισμούς και δεν μπορεί να οδηγήσει σε απόλυτη σοφία ή σε κάποια τελική αλήθεια.
Αντί να φιλοδοξεί για μια πλήρη κατανόηση του σύμπαντος, η επιστήμη λειτουργεί ως εργαλείο για να μειώσει την άγνοια και τα σφάλματα που συνοδεύουν την ανθρώπινη σκέψη και αντίληψη. Με άλλα λόγια, στόχος της επιστήμης είναι να εξαλείψει τις πλάνες και τις ανακρίβειες, προσφέροντας πιο ακριβείς γνώσεις που μας επιτρέπουν να αποφύγουμε τις λανθασμένες ερμηνείες του κόσμου.
Ο Brecht τονίζει, επίσης, τη σημασία της αμφισβήτησης και της συνεχούς αναθεώρησης μέσα στην επιστήμη, καθώς αυτή η διαδικασία είναι που μας προστατεύει από τα “άπειρα σφάλματα.” Έτσι, η επιστήμη δεν παρέχει απόλυτες αλήθειες, αλλά μια εξελισσόμενη κατανόηση που μας επιτρέπει να πλησιάζουμε την αλήθεια μέσα από την επιδιόρθωση λαθών και τη διαρκή αναζήτηση.
Η σημασία του σκεπτικισμού
Ο σκεπτικισμός είναι μια στάση κριτικής σκέψης και αμφισβήτησης που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο τόσο στη φιλοσοφία όσο και στην επιστήμη. Αποτελεί βασικό εργαλείο για την αποφυγή των λαθών, των παρανοήσεων και των επιπόλαιων συμπερασμάτων και ενθαρρύνει τον άνθρωπο να μην αποδέχεται τις πληροφορίες ή τις ιδέες αβασάνιστα, αλλά να τις ελέγχει, να τις επανεξετάζει και να επιδιώκει την αλήθεια με προσοχή και λογική.
Ο Σκεπτικισμός στη Φιλοσοφία
Στη φιλοσοφία, ο σκεπτικισμός έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα, με φιλόσοφους όπως ο Πύρρωνας και ο Καρνεάδης να αμφισβητούν τη δυνατότητα της απόλυτης γνώσης. Ο φιλοσοφικός σκεπτικισμός προτρέπει σε συνεχή αμφισβήτηση και διερεύνηση των πεποιθήσεών μας, αποφεύγοντας την προσκόλληση σε βεβαιότητες που μπορεί να είναι αβάσιμες. Έτσι, προάγει τη διάθεση για μάθηση, την ανοιχτόμυαλη σκέψη και τη συνεχή εξέλιξη του ατόμου.
Ο Σκεπτικισμός στην Επιστήμη
Στην επιστήμη, ο σκεπτικισμός είναι θεμελιώδης, καθώς χωρίς αυτόν δεν θα μπορούσε να υπάρξει επιστημονική πρόοδος. Οι επιστήμονες αμφισβητούν συνεχώς υπάρχουσες θεωρίες και δεδομένα, προκειμένου να επαληθεύσουν τα αποτελέσματα, να απορρίψουν ανακριβείς υποθέσεις και να εξερευνήσουν νέα μονοπάτια γνώσης. Ουσιαστικά, ο σκεπτικισμός στις επιστήμες ενισχύει την αντικειμενικότητα.
Σκεπτικισμός και Καθημερινή Ζωή
Στην καθημερινότητα, ο σκεπτικισμός μάς βοηθά να κρίνουμε με προσοχή τις πληροφορίες που λαμβάνουμε, ειδικά σε μια εποχή όπου η παραπληροφόρηση και τα ψευδή δεδομένα είναι ευρέως διαδεδομένα (μέσω των social media κυρίως). Ενθαρρύνει την κριτική σκέψη και την επίγνωση ότι οι πεποιθήσεις και οι αντιλήψεις μας μπορεί να χρειάζονται επανεξέταση, ενώ παράλληλα λειτουργεί ως ασπίδα απέναντι στην παραπλάνηση.