Είναι πιο εύκολο, πολύ πιο εύκολο, να υπακούς έναν άλλο παρά να ορίζεις εσύ τον εαυτό σου – Irvin Yalom
Το απόφθεγμα του Irvin Yalom, «Είναι πιο εύκολο, πολύ πιο εύκολο, να υπακούς έναν άλλο παρά να ορίζεις εσύ τον εαυτό σου», αναδεικνύει την πρόκληση του αυτοπροσδιορισμού και της προσωπικής ευθύνης. Ουσιαστικά, επισημαίνει ότι η υπακοή σε εξωτερικές αρχές ή οδηγίες είναι συχνά η εύκολη οδός, διότι μας απαλλάσσει από το βάρος της λήψης δύσκολων αποφάσεων και της αντιμετώπισης των συνεπειών τους.
Βέβαια, ο αυτοπροσδιορισμός απαιτεί βαθιά ενδοσκόπηση και θάρρος. Είναι μια διαδικασία που μας καλεί να εξερευνήσουμε τις δικές μας αξίες, πεποιθήσεις και επιθυμίες, και να αναλάβουμε την ευθύνη για τις επιλογές μας. Αυτό μπορεί να είναι αγχωτικό και απαιτητικό, καθώς συνεπάγεται την απομάκρυνση από την ασφάλεια που προσφέρει η καθοδήγηση από άλλους. Το θέμα είναι ότι η πραγματική ελευθερία και αυτονομία έρχονται μέσα από την προσωπική προσπάθεια να ορίσουμε τον εαυτό μας και όχι από την παθητική αποδοχή των κατευθύνσεων που μας δίνονται από το περιβάλλον μας.
Ποιοι είναι οι λόγοι που κάνουν πιο εύκολο σε κάποιον να υπακούει άλλους;
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που κάνουν πιο εύκολο για κάποιον να υπακούει άλλους αντί να χαράζει τη δική του πορεία. Παρακάτω, θα πούμε δυο λόγια για τους πιο συνηθισμένους:
- Αίσθηση Ασφάλειας και Σιγουριάς: Όταν ακολουθούμε τις οδηγίες ή τις αποφάσεις κάποιου άλλου, νιώθουμε λιγότερο βάρος και άγχος, επειδή η ευθύνη δεν βαραίνει αποκλειστικά εμάς. Το να υπακούει κάποιος έναν άλλον μπορεί να του προσφέρει μια αίσθηση ασφάλειας, καθώς βασίζεται στις επιλογές και την εμπειρία κάποιου που θεωρεί πιο έμπειρο ή ικανό.
- Φόβος της Αποτυχίας: Πολλοί άνθρωποι φοβούνται την αποτυχία και τις συνέπειές της. Το να ακολουθούν τις οδηγίες ενός άλλου μειώνει αυτόν τον φόβο και την συναισθηματική πίεση, καθώς η πιθανή αποτυχία δεν θα είναι αποκλειστικά δικό τους λάθος.
- Πίεση της Κοινωνικής Συμμόρφωσης: Οι κοινωνικές νόρμες και οι προσδοκίες μπορούν να ενθαρρύνουν την υπακοή, καθώς πολλές φορές η κοινωνία «ανταμείβει» την πειθαρχία και την υπακοή προς τους κανόνες. Σίγουρα, η πίεση να συμμορφωθεί κάποιος με την κοινωνική ή επαγγελματική ιεραρχία κάνει την υπακοή μια πιο άνετη επιλογή.
- Απουσία Αυτογνωσίας και Αυτοπεποίθησης: Για να πάρει κάποιος αποφάσεις αυτόνομα, χρειάζεται να γνωρίζει τον εαυτό του, τις αξίες του και τους στόχους του. Αν κάποιος δεν έχει αυτογνωσία ή αμφιβάλλει για τις ικανότητές του, προτιμά να βασίζεται στις αποφάσεις άλλων που θεωρεί «καλύτερους» ή «σοφότερους».
- Αποφυγή Ευθύνης: Η υπακοή μπορεί να είναι τρόπος αποφυγής της ευθύνης και των επιπτώσεων των επιλογών. Ακολουθώντας έναν άλλο, κάποιος απαλλάσσεται από την ανάγκη να αναλάβει την ευθύνη για τις πράξεις και τα αποτελέσματα. Επιπρόσθετα, είναι πολύ πιο εύκολο να ρίξει τις ευθύνες σε άλλους και όχι στον εαυτό του σε περίπτωση αποτυχίας.
- Έλλειψη Κριτικής Σκέψης ή Ανάγκη Καθοδήγησης: Για πολλούς, η διαδικασία της κριτικής σκέψης και ανάλυσης μπορεί να είναι δύσκολη και χρονοβόρα. Έτσι, προτιμούν να ακολουθούν τις αποφάσεις άλλων, θεωρώντας ότι έτσι εξοικονομούν χρόνο και ενέργεια.