“Δύο είναι οι εχθροί της πολιτικής και του πολιτισμού: ο λαϊκισμός και ο ελιτισμός” – Μάνος Χατζιδάκις
Η αναφορά του πολιτισμού στο απόφθεγμα «Δύο είναι οι εχθροί της πολιτικής και του πολιτισμού: ο λαϊκισμός και ο ελιτισμός» από έναν σπουδαίο και αγαπημένο συνθέτη, υπογραμμίζει μια βαθιά αλήθεια: ο λαϊκισμός και ο ελιτισμός δεν περιορίζονται μόνο στον χώρο της πολιτικής, αλλά διεισδύουν και στον τομέα της τέχνης και του πολιτισμού. Το συγκεκριμένο απόφθεγμα αναδεικνύει τους δίδυμους κινδύνους που απειλούν τόσο τη δημοκρατία όσο και την αυθεντική καλλιτεχνική έκφραση, επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και συμμετέχουμε στη δημόσια ζωή και τον πολιτισμό.
Λαϊκισμός: Η Ψευδεπίγραφη Προσέγγιση της Λαϊκότητας
Ο λαϊκισμός είναι μια στάση που χαρακτηρίζεται από έλλειψη αυθεντικότητας και μια προσποιητή σύνδεση με τον λαό. Στην πολιτική σκηνή, η παρουσία του είναι εμφανής και αναμενόμενη. Ωστόσο, στις μέρες μας παρατηρείται έξαρση του λαϊκισμού σε κάθε τομέα, και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παίζουν καθοριστικό ρόλο σε αυτό.
Πολλοί επιδιώκουν να εκφραστούν με τρόπο που να τους εμφανίζει ως “παιδιά του λαού”, σε μια προσπάθεια να κερδίσουν τη συμπάθεια και την αποδοχή. Το λυπηρό είναι πως, αν και αυτή η στάση στερείται ειλικρίνειας, λίγοι είναι αυτοί που το αναγνωρίζουν. Η μαζική αποδοχή του λαϊκισμού μαρτυρά μια έλλειψη κριτικής σκέψης και ένα κενό στην αντίληψη του κοινού.
Ελιτισμός: Η Απόσταση του “Ανώτερου” από τον Λαό
Από την άλλη, ο ελιτισμός είναι η στάση εκείνων που θεωρούν τον εαυτό τους ανώτερο από τους υπόλοιπους. Συναντάται τόσο στον χώρο της τέχνης, με τους ψευδο-διανοούμενους και τους “ψευτοκουλτουριάρηδες”, όσο και στην πολιτική, όπου ορισμένοι λειτουργούν με υπεροπτικό ύφος και αίσθηση ανωτερότητας.
Το παράδοξο είναι πως, ενώ ο λαϊκισμός είναι μια επιτηδευμένη προσέγγιση, ο ελιτισμός συχνά εκδηλώνεται αβίαστα και αυθόρμητα. Και όμως, δεν είναι λίγοι αυτοί που ταυτίζονται με τέτοιες φιγούρες, τις θαυμάζουν ή και τις υποστηρίζουν, βρίσκοντας σ’ αυτές μια αντανάκλαση των δικών τους φιλοδοξιών.
Η ελπίδα μέσα από τους πραγματικούς υπηρέτες του λαού
Παρά την κυριαρχία αυτών των δύο άκρων, υπάρχει ένα φως αισιοδοξίας: άνθρωποι που αναγνωρίζουν και μιλούν ανοιχτά για αυτά τα φαινόμενα. Δεν αναφέρομαι σε εμένα που διατυπώνω αυτές τις σκέψεις, αλλά σε πραγματικούς λειτουργούς του λαού.
Πρόκειται για άτομα διαφόρων ειδικοτήτων, που με τις πράξεις, τα λόγια και τη συνολική στάση ζωής τους λειτουργούν ως παραδείγματα ήθους και αυθεντικότητας. Είναι αυτοί που, χωρίς υπερβολές και επιτηδεύσεις, αποδεικνύουν ότι η ειλικρίνεια και η προσφορά είναι οι μόνες αληθινές γέφυρες ανάμεσα στον λαό και την ηγεσία, την τέχνη και το κοινό.
Αν θες να δεις περισσότερα αποφθέγματα του Μάνου Χατζιδάκι, κάνε κλικ εδώ.
Βιβλία του σπουδαίου Έλληνα μουσικοσυνθέτη, Μάνου Χατζιδάκι, μπορείτε να βρείτε εδώ.
