Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι ένας φυλακισμένος που νομίζει ότι είναι ελεύθερος επειδή αποφεύγει να αγγίξει τους τοίχους του κελιού του – Nicolás Gómez Dávila
Το απόφθεγμα του Νικολάς Γκομέζ Ντάβιλα «Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι ένας φυλακισμένος που νομίζει ότι είναι ελεύθερος επειδή αποφεύγει να αγγίξει τους τοίχους του κελιού του» αποτυπώνει με ακρίβεια την κατάσταση του ανθρώπου στη σύγχρονη κοινωνία. Ουσιαστικά, ο Ντάβιλα μας λέει ότι ο άνθρωπος της εποχής μας ζει μέσα σε έναν περιορισμό που δεν αντιλαμβάνεται, επειδή έχει πείσει τον εαυτό του ότι είναι ελεύθερος, μόνο και μόνο επειδή δεν έρχεται αντιμέτωπος με τα όρια αυτής της «φυλακής».
Ανάλυση του αποφθέγματος
Σύγχρονος…φυλακισμένος άνθρωπος
Ο «φυλακισμένος» άνθρωπος είμαι εγώ και εσύ, οι οποίοι ζούμε περιορισμένοι από την τεχνολογία, τον καταναλωτισμό, τις κοινωνικές προσδοκίες και πολλά ακόμα που μπορεί να μην καταλαβαίνουμε…
Τοίχοι του κελιού
Αυτοί οι τοίχοι δεν είναι κυριολεκτικοί – συμβολίζουν τους ψυχικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς περιορισμούς που μας περιορίζουν χωρίς καν να το συνειδητοποιούμε.
Νομίζει ότι είναι ελεύθερος…
Ο άνθρωπος πιστεύει ότι είναι ελεύθερος, επειδή αποφεύγει να συγκρουστεί ή να αναλογιστεί τα όρια αυτής της «φυλακής», δηλαδή τα κοινωνικά και ψυχολογικά εμπόδια που περιορίζουν την αληθινή του ελευθερία.
Η ψευδαίσθηση της ελευθερίας στη σύγχρονη κοινωνία
Παρά το γεγονός ότι οι σύγχρονες κοινωνίες προωθούν την ιδέα της ατομικής ελευθερίας, στην πραγματικότητα, πολλοί άνθρωποι ζουν περιορισμένοι από κοινωνικές, πολιτισμικές και οικονομικές δομές που καθορίζουν και ελέγχουν τις επιλογές τους. Ας δούμε μερικές πτυχές αυτής της ψευδαίσθησης.
1. Καταναλωτισμός και οικονομική εξάρτηση
Η καταναλωτική κουλτούρα είναι ένας βασικός παράγοντας που συμβάλλει στην ψευδαίσθηση της ελευθερίας. Η ιδέα ότι η ευτυχία και η ελευθερία βρίσκονται στην απόκτηση υλικών αγαθών και στην οικονομική επιτυχία έχει οδηγήσει πολλούς ανθρώπους σε έναν ατέρμονο κύκλο εργασίας και κατανάλωσης. Παρά το γεγονός ότι έχουν την “ελευθερία” να αγοράσουν ό,τι θέλουν, αυτή η ελευθερία συχνά περιορίζεται από τις οικονομικές ανάγκες και τις επιταγές της αγοράς. Πολλοί άνθρωποι νιώθουν ότι η ζωή τους καθορίζεται από την ανάγκη να βγάλουν περισσότερα χρήματα, να αποκτήσουν περισσότερα αγαθά ή να «επιτύχουν», κάτι που στην ουσία…τους δεσμεύει ακόμα περισσότερο.
2. Τεχνολογία και έλεγχος της πληροφορίας
Η τεχνολογία και τα μέσα ενημέρωσης, ενώ προσφέρουν πρωτοφανείς ευκαιρίες επικοινωνίας και πρόσβασης στη γνώση, επίσης συμβάλλουν στην ψευδαίσθηση της ελευθερίας. Οι αλγόριθμοι των κοινωνικών δικτύων και οι μηχανές αναζήτησης περιορίζουν τις πληροφορίες που βλέπουμε, κατευθύνοντας τις αντιλήψεις και τις απόψεις μας. Παρά τη φαινομενική ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης, πολλοί είναι παγιδευμένοι σε πληροφοριακές “φούσκες” που αναπαράγουν τις ίδιες ιδέες και δεν επιτρέπουν την αληθινή εξερεύνηση και κατανόηση του κόσμου γύρω μας.
3. Πολιτική ψευδαίσθηση
Στις δημοκρατίες, οι πολίτες πιστεύουν ότι έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν την πολιτική ζωή μέσω των εκλογών και της συμμετοχής στα κοινά. Ωστόσο, πολλοί πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι οι πραγματικές αποφάσεις λαμβάνονται από ελίτ ομάδες και οικονομικά συμφέροντα. Η πολιτική ελευθερία συχνά περιορίζεται από την αδιαφάνεια, τη διαφθορά και την εξάρτηση από μεγάλα οικονομικά κέντρα.