Έχεις τα πάντα εκτός από λίγη τρέλα και όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται λίγη τρέλα… Αλλιώς δεν μπορεί να σπάσει το σκοινί και να ελευθερωθεί. – Νίκος Καζαντζάκης
Το απόφθεγμα του Νίκου Καζαντζάκη “Έχεις τα πάντα εκτός από λίγη τρέλα και όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται λίγη τρέλα… Αλλιώς δεν μπορεί να σπάσει το σκοινί και να ελευθερωθεί” προέρχεται από το μυθιστόρημα του «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά».
Το συγκεκριμένο έργο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και πιο πολυδιαβασμένα ελληνικά μυθιστορήματα. Δημοσιεύθηκε το 1946 και περιγράφει τη φιλία μεταξύ του αφηγητή, ενός διανοούμενου που αναζητά νόημα στη ζωή, και του Αλέξη Ζορμπά, ενός απλού αλλά γεμάτου πάθος και αυθεντικότητα ανθρώπου. Ο Ζορμπάς είναι η προσωποποίηση της αυθορμησίας, της χαράς για τη ζωή και της ελευθερίας, σε αντίθεση με τον αφηγητή που παλεύει με την αναζήτηση της πνευματικότητας και τη θεωρητική προσέγγιση της ύπαρξης. Μέσα από τη σχέση των δύο ανδρών, το έργο εξερευνά τις αξίες της ζωής, την ελευθερία της ανθρώπινης ύπαρξης και την αναζήτηση της αληθινής ευτυχίας. Η δύναμη της αφήγησης του Καζαντζάκη και η φιλοσοφική διάσταση του έργου έχουν καταστήσει τον Αλέξη Ζορμπά μια εμβληματική φιγούρα της ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Όσον αφορά το απόφθεγμα, η “τρέλα” αναφέρεται στην ανάγκη για ζωντάνια, αυθορμητισμό, πάθος και θάρρος να ζήσει κανείς τη ζωή του στο έπακρο, απαλλαγμένος από τον υπερβολικό ορθολογισμό. Η “λίγη τρέλα” είναι εκείνο το στοιχείο που μπορεί να δώσει χρώμα και νόημα στη ζωή, κάνοντάς την πιο αυθεντική και ζωντανή. Η φράση “να σπάσει το σκοινί” φέρνει στο νου την απελευθέρωση από δεσμά, εμπόδια ή πιέσεις που μας περιορίζουν στην προσωπική μας ελευθερία. Αυτή η εικόνα συνδέεται με την ανάγκη να αφήσουμε πίσω τις κοινωνικές συμβάσεις, τους φόβους ή τα ψυχικά βάρη που μας δεσμεύουν, ώστε να ζήσουμε πιο ελεύθερα, αυθεντικά και παθιασμένα την κάθε στιγμή.